Przywiązywanie w przetargach zbyt dużej wagi do ceny i zbyt małej do tworzenia ośrodków w dużych aglomeracjach, brak uwzględniania w nich zmiennych niemierzalnych (jak np. stosunek społeczności lokalnej do cudzoziemców, pozytywne relacje między wszystkimi aktorami związanymi z funkcjonowaniem ośrodka w danej lokalizacji) czy niedostosowanie momentów otwierania i zamykania ośrodków do zajęć i zobowiązań ich mieszkańców to najważniejsze zarzuty wobec polityki lokowania ośrodków dla uchodźców prowadzonej przez Urząd do Spraw Cudzoziemców. Zostały one sformułowane przez autorów raportu poświęconego polityce wyboru lokalizacji ośrodków dla uchodźców*.

Ośrodki dla uchodźców często zamykane są w trakcie roku szkolnego i w czasie trwania projektów integracyjnych realizowanych przez organizacje pozarządowe działające w ośrodkach. Ze względu na brak odpowiedniej strategii informacyjnej nierzadko wywołuje to niezadowolenie nie tylko cudzoziemców, ale też działaczy pozarządowych, społeczności lokalnych i mediów. Tylko w 2010 r. Urząd do Spraw Cudzoziemców zamknął 7 z 18 funkcjonujących w Polsce ośrodków. Problemy występują też przy otwieraniu nowych ośrodków. Ze względu na błędy w procedurze przetargowej wybór lokalizacji ośrodka niejednokrotnie się przedłuża (np. z powodu odwołań składanych przez uczestników przetargu), powodując m.in. niemożność przygotowania się szkół do przyjęcia cudzoziemców. Zbyt mała waga przywiązywana jest do lokowania ośrodków w dużych miastach, które stwarzają lepsze możliwości integracji uchodźców na rynku pracy. Z kolei funkcjonujące ośrodki często są zbyt duże, co skutkuje konfliktami i utrudnia działania integracyjne. Osoby ubiegające się o status uchodźcy rzadko mogą zamieszkać poza ośrodkiem lub choćby prowadzić gospodarstwo domowe, żyjąc w ośrodku (np. poprzez przygotowywanie posiłków na własną rękę).

Pytaniem pozostaje, czy w ogóle można mówić o świadomej polityce lokowania ośrodków w Polsce, czy też lokowanie to jest raczej rezultatem zbiegu okoliczności związanych z rozstrzyganiem poszczególnych przetargów. Czy procedura przetargowa w obecnym kształcie w ogóle umożliwia realizację celowej polityki, biorąc pod uwagę jej ograniczenia związane z możliwością wskazywania lokalizacji ośrodka i stawiania wymagań dotyczących jego społeczno-ekonomicznego otoczenia?    

AM

* Chrzanowska A., Klaus W., Kosowicz A. (2011). „Polityka wyboru lokalizacji ośrodków dla uchodźców: analiza i rekomendacje”. Warszawa: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.  Pobierz.