Jeśli nowa ustawa o cudzoziemcach wejdzie w życie w projektowanym kształcie, wszyscy cudzoziemcy, którzy będą chcieli uzyskać zezwolenie na pobyt stały w Polsce, będą musieli wykazać się znajomością języka polskiego na poziomie przynajmniej A2*. Obowiązek ten nie będzie dotyczył jedynie małoletnich dzieci urodzonych w Polsce oraz dzieci urodzonych za granicą do 16 roku życia. Co to będzie oznaczało w praktyce? Przede wszystkim konieczność zdania egzaminu językowego przed Państwową Komisją Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego, a także poniesienia związanych z tym opłat - za egzamin (60 euro) i za wydanie certyfikatu (20 euro). Innym sposobem poświadczenia kompetencji językowych będzie okazanie świadectwa ukończenia szkoły w Polsce lub szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim.

Organizacje pozarządowe krytycznie oceniają objęcie obowiązkiem znajomości języka polskiego wszystkich kategorii cudzoziemców, w tym m.in. cudzoziemskich małżonków obywateli polskich. Zwracają uwagę na nierówne szanse obcokrajowców mówiących w językach innych niż słowiańskie, zwłaszcza licznie żyjących w Polsce Wietnamczyków. Ponadto, krytykują wprowadzenie tego wymogu bez jednoczesnego zapewnienia cudzoziemcom kursów językowych finansowanych z budżetu państwa.

Obowiązek znajomości języka kraju przyjmującego przy ubieganiu się o zezwolenie na pobyt stały nie jest jeszcze powszechny w Europie, ale w ostatnich latach staje się coraz bardziej popularny. Przyjęto go już m.in. w Danii, Estonii, Holandii, Niemczech i Wielkiej Brytanii (w niektórych krajach wymóg ten dotyczy tylko cudzoziemców od 15 do 65 roku życia). W większości przypadków cudzoziemcy mają jednak równocześnie zapewniony dostęp do kursów integracyjnych obejmujących naukę języka. Co ciekawe, istnieją kraje w Europie, które umiejętności językowe migrantów sprawdzają już na etapie wydawania wizy, a więc jeszcze przed wjazdem do danego kraju.

RS

* Podstawowy poziom znajomości języka umożliwiający komunikowanie się w typowych sytuacjach codziennych.