Agnieszka Makulec: Panie Profesorze, decyzją Prezydium Polskiej Akademii Nauk z lipca 2011 r. został Pan przewodniczącym Komitetu Badań nad Migracjami PAN. Czy mógłby Pan wyjaśnić, czym zajmuje się ten Komitet i jakie są najważniejsze założenia jego funkcjonowania?

Prof. Marek Okólski: Komitet Badań nad Migracjami PAN został powołany jako komitet problemowy przy Wydziale I Nauk Społecznych i Humanistycznych do realizacji konkretnych celów. Cele te, wyznaczone przez władze PAN, są następujące: opracowanie oceny skutków społecznych najnowszej fali emigracji z Polski, integracja środowisk migrantologów oraz ich współdziałanie z ośrodkami polonijnymi, współpraca z instytucjami rządowymi i parlamentem przy tworzeniu zasad polityki migracyjnej Polski.

Cele stawiane przed Komitetem mają charakter zarówno teoretyczny, naukowy, jak i praktyczny. Z jednej strony, Komitet Badań nad Migracjami w ciągu swojej nieco ponad trzyletniej kadencji ma dokonać syntezy wiedzy o emigracji z Polski i przygotować raport na ten temat dla Prezesa PAN. Ważnym celem Komitetu jest, ponadto, kontynuacja badań nad Polonią, dotąd aktywnie realizowanych przez rozwiązany Komitet Badań nad Migracjami Ludności i Polonią PAN. Połączenie tradycyjnych badań nad Polonią z badaniami nad procesami przenikania się starej i nowej Polonii jest bardzo ciekawym i ważnym tematem badawczym.

Z drugiej strony, Komitet ma włączyć się w działalność praktyczną - ma być głosem środowiska naukowego w pracach nad polityką migracyjną Polski oraz pełnić rolę kreatora i integratora środowiska naukowego badaczy migracji w Polsce.

Jak rozumiem, Komitet Badań nad Migracjami jest kontynuacją Komitetu Badań nad Migracjami Ludności i Polonią (KBMLiP), który został powołany w 1970 r. pod nazwą Komitet Badań Polonii. Z czego wynika zmiana nazwy tego Komitetu i czy wiążą się z tym jakieś inne zmiany w jego działalności?

Różnice pomiędzy Komitetem Badań nad Migracjami a Komitetem Badań nad Migracjami Ludności i Polonią leżą przede wszystkich w kwestiach organizacyjnych, podczas gdy tematyka zainteresowań, tj. badania migracji i Polonii, pozostała ta sama. W odróżnieniu od Komitetu Badań nad Migracjami Ludności i Polonią, Komitet Badań nad Migracjami nie został powołany przy Prezydium PAN, lecz jest komitetem problemowym przy I Wydziale Nauk Humanistycznych i Społecznych. Inny jest również skład obu Komitetów oraz sposób wyłaniania jego członków. Skład Komitetu Badań nad Migracjami Ludności i Polonią był wybierany przez członków ustępującego Komitetu. W wypadku Komitetu Badań nad Migracjami połowa składu została wskazana przez członków KBMLiP, natomiast pozostali zostali wyłonieni po konsultacjach w środowisku naukowym. Dzięki znacznemu odmłodzeniu składu Komitetu poprzez zaangażowanie dziesięciu badaczy ze stopniem naukowym doktora, aktywnie zajmujących się badaniami współczesnych migracji, Komitet Badań nad Migracjami zyskał zupełnie nowe spojrzenie badawcze oraz dynamikę.

Wracając do obecnego funkcjonowania Komitetu, jakie są najważniejsze zadania, które Pan jako Przewodniczący tego Komitetu stawia przed sobą na czas trwania kadencji 2011-2014?

Moim głównym celem jest stworzenie środowiska naukowego zajmującego się badaniami migracyjnymi w Polsce. Takie środowisko powinno obejmować badaczy, którzy posługują się wspólnym językiem i korzystają z tych samych metod badawczych. Bardzo ważna jest integracja badaczy z różnych ośrodków naukowych, umożliwiająca dyskusję naukową, wymianę doświadczeń i wyników badań. Drugim ważnym celem jest uczynienie z Komitetu partnera ustawodawcy i rządu w procesie tworzenia polityki migracyjnej Polski.

Integracja środowiska naukowego w Polsce będzie możliwa dzięki organizowaniu przez Komitet wspólnych seminariów, konferencji czy posiedzeń plenarnych. Poza spotkaniami Komitetu co najmniej dwa razy w roku, będą odbywały się regularne spotkania członków dwóch powołanych w ramach Komitetu sekcji: Badań nad Polonią i Badań nad Współczesnymi Migracjami. Wreszcie, planowane jest też stworzenie strony internetowej Komitetu, która będzie stanowić platformę komunikacji środowiska naukowego w Polsce.

Komitet Badań nad Migracjami PAN wydaje główne polskie czasopismo naukowe poświęcone migracjom „Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny”. Czy któreś z planów rozwojowych Komitetu dotyczą zmian w charakterze, zawartości lub dostępności tego pisma?

Przede wszystkim planowane jest przekształcenie „Przeglądu” w otwarte pismo naukowe dostępne elektronicznie, a także większe otwarcie czasopisma na teksty w języku angielskim. Ponadto, zostaną podjęte działania mające na celu podniesienie kategorii naukowej pisma.

W skład Komitetu, oprócz Pana, zostało powołanych 34 wybitnych polskich badaczy migracji z różnych środowisk naukowych w Polsce. Jakie są zalety takiego różnorodnego składu Komitetu i czy Komitet może pełnić rolę integracyjną polskiego środowiska naukowego?

Jak najbardziej i, jak już wspomniałem, jest to jego bardzo ważna funkcja. W Komitecie znalazły się osoby reprezentujące kilkanaście miast akademickich, różne uczelnie, instytucje i szerokie spektrum realizowanych w Polsce badań migracyjnych. Ważne jest to, że w tym gronie powszechne jest przekonanie o potrzebie integracji środowiska naukowego badaczy migracji w Polsce.

Dziękuję za rozmowę.