Jeśli zapyta się osób zajmujących się tematyką integracji, czym jest integracja, to wiele z nich odpowie, że jest to dwustronny proces, w którym imigranci i społeczeństwo kraju pobytu podejmują działania w celu osiągnięcia spójności społecznej. Wynikiem tego procesu ma być rosnąca akceptacja obecności migrantów, którzy stają się pełnoprawnymi członkami społeczeństwa, wypełniającymi określone obowiązki i korzystającymi z dostępnych im praw. Definicja ta podkreśla zatem podmiotowość migrantów, którzy nie tylko dostosowują się do nowego otoczenia, ale także podejmują działania przyczyniające się do kształtowania tego otoczenia. Jednocześnie jednak, jeśli przeanalizuje się realizowane w Polsce w ostatnich latach działania i projekty integracyjne, to migranci okazują się być często wyłącznie ich biernymi odbiorcami. Na przykład, po zgłoszeniu się do odpowiedniej instytucji otrzymują pożądaną poradę lub pomoc materialną. Takie działania, choć niejednokrotnie bardzo przydatne, nie uwzględniają drugiej strony procesu integracji związanej z ułatwianiem migrantom stawania się aktywnymi członkami społeczeństwa polskiego, w tym także w sferze publicznej. Dostrzegając wyzwanie związane z potrzebą ułatwienia aktywnego zaangażowania przedstawicieli społeczności imigranckich w kwestie bezpośrednio ich dotyczące, w 2010 r. powstała Krajowa Platforma Współpracy na rzecz Integracji. Została ona powołana przez Międzynarodową Organizację do Spraw Migracji (IOM) w partnerstwie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych (dawniej Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji).

Krajowa Platforma Współpracy na rzecz Integracji to forum wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy społecznościami migrantów, instytucjami publicznymi, organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami, które pełnią istotną rolę w procesie integracji migrantów i społeczeństwa polskiego. Platforma pełni również rolę mechanizmu konsultacyjnego, ułatwiającego rozwój, wdrażanie oraz ocenę strategii integracyjnej i podejmowanych w tym zakresie działań instytucji publicznych. Jak mówi Anna Rostocka, Dyrektor Biura IOM w Warszawie, „Krajowa Platforma Współpracy na rzecz Integracji to instytucja ułatwiająca migrantom uczestnictwo w życiu publicznym. Dzięki niej migranci, ale także inne podmioty działające na ich rzecz, uzyskują możliwość wypowiadania się i - co niezwykle ważne - bycia wysłuchanym w kwestiach dla nich ważnych przez osoby kształtujące politykę Polski. Przyjęte przez członków Krajowej Platformy, w tym także instytucje państwowe, zalecenia stanowią wymierny efekt ich dotychczasowego zaangażowania. Zalecenia te przyczyniają się do kształtowania kierunku polskiej polityki integracyjnej i stanowią konsensus pomiędzy tym, co dobrze by było zrobić, a tym, co jest możliwe do zrobienia w obecnych warunkach”.

Publikacja „Współpraca drogą do integracji. Zalecenia dla polityki integracyjnej Polski” była efektem spotkań Krajowej Platformy Współpracy na rzecz Integracji.

Spotkania Platformy mają charakter seminaryjny. Zapraszani goście przedstawiają adekwatne dla danego tematu ramy prawne oraz doświadczenia, przy czym nacisk położony jest zawsze na możliwość swobodnego wypowiedzenia się migrantów i innych osób uczestniczących w spotkaniach. Ma to zachęcić ich do dyskusji, która poprzez umożliwienie bieżącej wymiany wiedzy i doświadczeń jest postrzegana jako środek przyczyniający się do wzajemnego zrozumienia przedstawicieli różnych środowisk i sektorów. Unikalna możliwość prezentacji odmiennych punktów widzenia i wymiana argumentów pomiędzy różnymi zaangażowanymi stronami procesu integracji sprzyja wypracowaniu możliwych do realizacji zaleceń dla polityki integracyjnej Polski.

Założenia dotyczące funkcjonowania Platformy oraz jej dotychczasowa działalność przynoszą wymierne rezultaty. Przez ponad dwa lata przystąpiło do niej prawie 130 osób, zarówno przedstawicieli instytucji i organizacji, jak i osób prywatnych. Przez ten czas odbyło się kilkanaście spotkań poświęconych konkretnym zagadnieniom tematycznym. Dotychczas przedyskutowano następujące kwestie: warunki wjazdu i legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce, uczestnictwo migrantów w polskim rynku pracy, edukacja, prawo do zdrowia, system zabezpieczeń społecznych, przeciwdziałanie ksenofobii, rasizmowi i dyskryminacji oraz uczestnictwo migrantów w życiu publicznym. W ramach Platformy odbyły się także konsultacje dotyczące projektu założeń do projektu ustawy o cudzoziemcach oraz projektu dokumentu programowego „Polityka migracyjna Polski - stan obecny i postulowane działania”. Spotkania te cieszyły się popularnością, a prowadzone dyskusje przyczyniły się do określenia głównych wyzwań polityki integracyjnej Polski w różnych obszarach życia i do wskazania możliwych do realizacji rozwiązań.

Podczas spotkania dotyczącego konsultacji nad dokumentem programowym „Polityka migracyjna Polski - stan obecny i postulowane działania” uczestnicy spotkania wskazali, że jednym z działań mogącym przyczynić się do aktywizacji migrantów w sferze publicznej, jest przyznanie im prawa głosu w wyborach lokalnych. W odpowiedzi przedstawiciele instytucji publicznych przyznali, że kwestia prawa do głosu migrantów w wyborach lokalnych nie była dotychczas przedmiotem dyskusji. Po zgłoszeniu tego postulatu do dokumentu „Polityka migracyjna Polski - stan obecny i postulowane działania” dopisano rekomendację mówiącą o „rozważeniu możliwości rozpoczęcia dyskusji dotyczącej nadania cudzoziemcom praw wyborczych na poziomie samorządu terytorialnego, w przypadku osób posiadających zezwolenie na bezterminowy pobyt na terytorium Polski”.

Publikacja „Współpraca drogą do integracji. Zalecenia dla polityki integracyjnej Polski” jest efektem dotychczasowych prac Krajowej Platformy Współpracy na rzecz Integracji. Publikacja stanowi kompilację wiedzy zebranej podczas spotkań Platformy i przedstawia przyjęte przez jej członków w czerwcu br. zalecenia dla polityki integracyjnej Polski.

Spotkania Krajowej Platformy Współpracy na rzecz Integracji pozwoliły na wyodrębnienie pięciu strategicznych dróg do integracji, którym poświęcone zostały poszczególne rozdziały opracowania. Są to:
● uregulowany status prawny pobytu cudzoziemców,
● uczestnictwo w rynku pracy,
● polityka społeczna,
● polityka i praktyki antydyskryminacyjne,
● uczestnictwo w życiu publicznym.

Każdy z rozdziałów opisuje mechanizmy integracji odnoszące się do danego wymiaru tego procesu. Opis odwołuje się do doświadczeń krajów posiadających dłuższe i bogatsze doświadczenia związane z integracją imigrantów i zos-tał uzupełniony wskazaniem obiecujących praktyk i kwestii wartych rozważenia. Każdy rozdział zawiera krótki opis polskiego prawa oraz praktyk dotyczących integracji migrantów. Jego celem jest naszkicowanie kontekstu, który umożliwi wskazanie obszarów wymagających podjęcia określonych działań. Publikacja zawiera zalecenia dotyczące każdego z wymiarów procesu integracji, jak też zalecenia systemowe postrzegane jako fundament dobrze zaprojektowanej polityki integracyjnej. 

Kluczowe rekomendacje dotyczą m.in.:
● stworzenia spójnych i przejrzystych procedur wjazdu i legalizacji pobytu,
● utworzenia dobrowolnych kursów integracyjnych dla migrantów,
● przypisania zezwolenia na pracę do pracownika (a nie do pracodawcy, jak ma to ma miejsce obecnie),
● lepszej ochrony praw pracowników sezonowych,
● zapewnienia dostępu do rzetelnej informacji,
● zawarcia z głównymi państwami pochodzenia imigrantów umów dwustronnych dotyczących uznawania i transferu praw nabytych z zakresu zabezpieczeń społecznych,
● nadania cudzoziemcom posiadającym prawo do stałego pobytu
w Polsce prawa do głosowania na poziomie lokalnym i prawa do wstępowania do partii politycznych, a także
● wspierania działań przyczyniających się do podnoszenia kompetencji organizacji migranckich.

Strategicznymi postulatami jest także postrzeganie polityki integracyjnej jako działania uwzględniającego wpływ przepisów dotyczących rożnych obszarów życia, które nie zawsze muszą być z nią bezpośrednio związane i zaangażowanie w proces integracji różnych podmiotów. Ważne jest także ustalenie realistycznych celów polityki integracyjnej wraz z realistycznymi ramami czasowymi ich osiągnięcia.