Znajomość języka polskiego, poświadczona certyfikatem wydawanym przez Państwową Komisję Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego, ma być warunkiem już nie tylko uznania za obywatela polskiego, jak dotychczas, ale także warunkiem uzyskania prawa stałego pobytu. Tak przewiduje projekt zmiany ustawy o cudzoziemcach przedłożony do konsultacji społecznych przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (zob. powyżej).

Całkowitą nowością w projekcie jest uzależnienie przyznania zezwolenia na pobyt stały oraz zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE od przedstawienia dokumentu potwierdzającego znajomość języka polskiego na poziomie co najmniej średniozaawansowanym (B1). Zwolnionymi z tego obowiązku mają być cudzoziemcy polskiego pochodzenia, posiadacze Karty Polaka, cudzoziemcy, którym udzielono w Polsce azylu (chodzi o bardzo nieliczne przypadki, w Polsce azylu nie należy mylić ze statusem uchodźcy lub z ochroną uzupełniającą), ofiary handlu ludźmi, a także dzieci urodzone w Polsce oraz dzieci do 16. roku życia. Taki warunek integracyjny przy staraniu się o prawo stałego pobytu już kilka lat temu obowiązywał w niemal połowie państw członkowskich Unii Europejskiej (w Austrii, Estonii, Francji, Grecji, Holandii, Luksemburgu, Niemczech, Portugalii, Republice Czeskiej, Rumunii, we Włoszech, na Litwie, Łotwie, Malcie).

Prawnicy z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka uważają, że wprowadzenie nowego wymogu jest nieuzasadnione, gdyż cudzoziemcy (poza korzystającymi z ochrony międzynarodowej) nie mają możliwości wzięcia udziału w kursach integracyjnych czy kursach języka polskiego organizowanych przez władze publiczne. Mają też problem z dostępem do dobrej jakości kursów języka polskiego oferowanych na rynku komercyjnym.

Kilka lat temu reprezentantom organizacji pozarządowych działającym na rzecz cudzoziemców, w tym Fundacji Helsińskiej, udało się przekonać urzędników do rezygnacji z wymogu znajomości języka polskiego, który był już rozważany przy okazji prac nad ustawą o cudzoziemcach, obowiązującą od 2014 r. Tym razem jednak, jak się wydaje - w związku z dużym akcentem kładzionym przez nowy rząd na obowiązek integracji leżący po stronie cudzoziemców - raczej nie należy spodziewać się rezygnacji z ww. wymogu przez twórców projektu zmian w ustawie.

Zmiany mają dotyczyć także obowiązku poświadczenia znajomości języka polskiego przy naturalizacji. Obecnie obowiązująca ustawa o obywatelstwie polskim warunkuje uznanie za obywatela polskiego od poświadczenia znajomości języka polskiego, ale nie precyzuje, na jakim poziomie. W efekcie wystarczy znajomość języka na najniższym poziomie (A1). Według obecnych propozycji minimalny ma być poziom średniozaawansowany (B1).                                                 

                  RS

Źródło: MSWiA, KE, HFPCz.