Po długotrwałych negocjacjach, 24 października 2014 r., Polska i Białoruś porozumiały się w zakresie uruchomienia centrów wizowych. Wiosną 2015 r. mają one powstać w Mińsku, Mohylewie, Homlu, Brześciu, Baranowiczach, Pińsku, Grodnie i Lidzie. Usprawnienie procedur związanych z wydawaniem wiz jest ważne, gdyż w 2014 r. polscy konsulowie wydali obywatelom Białorusi ok. 400 tys. wiz, co stanowi niemal 50 proc. wszystkich wiz Schengen otrzymywanych przez Białorusinów. Głównym zadaniem centrów ma być odciążenie konsulatów w procedurze przyjmowania wniosków i wstępnej weryfikacji składanych dokumentów. Za swoje usługi firmy prowadzące centra wizowe będą mogły pobrać opłatę serwisową, ale nie wyższą niż 50 proc. opłaty za wizę, wynoszącej obecnie 60 euro**.

Wykres 1. Liczba wydanych wiz (Schengen i narodowych) przez polskie konsulaty w latach 2008-2014 na Białorusi

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MSZ.

Polsko-białoruskie stosunki konsularne, zwłaszcza od momentu wejścia Polski do strefy Schengen w grudniu 2007 r., były jednym z najważniejszych problemów w relacjach między obydwoma państwami. W związku z rosnącą liczbą wiz wydawanych przez polskie placówki konsularne w Brześciu, Grodnie i Mińsku (zob. Wykres 1) strona polska wielokrotnie wnosiła do władz białoruskich o możliwość zwiększenia ich obsady. Prośby te spotykały się jednak z odmową. Art. 20 konwencji wiedeńskiej o stosunkach konsularnych mówi, że „wobec braku wyraźnego porozumienia co do liczebności personelu konsularnego państwo przyjmujące może żądać, aby liczebność personelu była utrzymana w granicach uznanych przez nie za rozsądne i normalne, z uwzględnieniem okoliczności i warunków istniejących w okręgu konsularnym oraz potrzeb danego urzędu konsularnego”. W nawiązaniu do tego strona białoruska podkreślała, że zwiększenie liczby polskich konsuli spowodowałoby rażącą dysproporcję w liczbie pracowników konsularnych obu państw. Sytuacja ta powodowała rosnące kolejki obywateli Białorusi oczekujących na wydanie wizy. Procedurę wydawania wiz przez polskie konsulaty utrudniały również liczne ataki hakerskie na system informatyczny pozwalający na internetową rejestrację wizową. Utworzenie centrów wizowych powinno zatem ułatwić pracę polskim konsulatom, podobnie jak miało to miejsce w Rosji i na Ukrainie. Problemem może się jednak okazać sposób wyłonienia firm prowadzących centra (obecnie trwa przetarg) oraz zwiększenie dostępu służb białoruskich do informacji o osobach wyjeżdżających za granicę.

AMD

*Autorka - Anna Maria Dyner - jest analitykiem w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych.

** W najbliższych miesiącach może jednak zostać zmniejszona do 35 euro, gdyż między Białorusią a Unią Europejską trwają negocjacje w sprawie liberalizacji systemu wizowego.