„Zakarpaccy pogranicznicy zatrzymali dwóch Syryjczyków w pobliżu słowackiej granicy”, „Sześcioro obywateli Wietnamu wraz z przemytnikami ze Lwowa zatrzymanych na stacji benzynowej w Mukaczewie” - to tylko przykładowe nagłówki, które pojawiły się w ostatnich miesiącach w ukraińskich mediach oraz na stronie internetowej Państwowej Służby Granicznej Ukrainy (DPSU). Większość z tych informacji dotyczy Zakarpacia graniczącego z Rumunią, Węgrami, Słowacją i Polską. Podobnych doniesień nie brakuje również w sąsiadujących z Polską obwodach lwowskim i wołyńskim.

Według statystyk z pierwszego półrocza 2012 r. najwięcej spośród wszystkich zatrzymań (260) na Ukrainie dokonano na granicy ze Słowacją (101) oraz w głębi kraju (81). W tym okresie wśród zatrzymanych przeważali obywatele Somalii (97) i Afganistanu (31). W tym samym roku 1 860 osób (w porównaniu do 890 w roku poprzednim oraz 1 500 w 2010 r.) złożyło wnioski o nadanie statusu uchodźcy, zaś 152 otrzymały status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. Byli to głównie obywatele Afganistanu i Syrii. W 2013 r. liczba ta wynosiła 1 310 (przy dającym się zaobserwować wzroście uchodźców z Syrii). Dane za pierwsze półrocze 2014 r. mówią o 553 osobach (głównie z Afganistanu i Syrii). Z uwagi na swoje strategiczne położenie, szczególną aktywność w zatrzymaniach nieudokumentowanych imigrantów wykazuje Strefa Czopska DPSU, znajdująca się na styku granic Ukrainy, Węgier oraz Słowacji. Jej funkcjonariusze w pierwszym półroczu 2014 r. zatrzymali 115 „nielegalnych [tak w oryginale - przyp. IJ] imigrantów”, głównie z Afganistanu, Syrii i Gruzji, oraz stwierdzili 168 przypadków naruszenia przepisów dotyczących pobytu cudzoziemców na terytorium Ukrainy. Niektórzy z zatrzymanych to mieszkający na Ukrainie uchodźcy, osoby pozostające w procedurze uchodźczej lub legalnie przebywający imigranci usiłujący nielegalnie przedostać się na terytorium Unii Europejskiej.

Ukraina, oprócz generowania fali emigracji własnych obywateli, jest również ważnym krajem dla migrantów tranzytowych, w tym nieudokumentowanych, w ich drodze na Zachód. Imigranci i uchodźcy przyjeżdżają tu, legalnie bądź nielegalnie, przez Rosję i przemieszczają się do zachodnich obwodów Ukrainy. Nieudokumentowani imigranci zatrzymani w głębi kraju bądź przy próbie przekroczenia granicy są kierowani na okres do pół roku do ośrodków detencyjnych w celu ustalenia ich tożsamości, statusu prawnego oraz ewentualnego wydalenia z kraju. Niektórzy kwaterowani są w tych ośrodkach po wydaleniu ze Słowacji, Węgier czy Polski. Na Ukrainie funkcjonuje w sumie 13 ośrodków detencyjnych, co nie jest dużą liczbą w porównaniu np. z Niemcami (25), Włochami (27) czy Grecją (31). Podlegają one Państwowej Służbie Granicznej, z wyjątkiem dwóch zarządzanych przez Państwową Służbę Migracyjną, zaś panujące w nich warunki są monitorowane przez ukraińskie i międzynarodowe organizacje broniące praw człowieka.                     

      IJ

Źródła: www.bordermonitoring-ukraine.eu, www.dpsu.gov.ua, www.unhcr.org.ua, Human Rights Watch.