Powrotne, cyrkulacyjne, niepełne, edukacyjne, ekonomiczne. Wydaje się, że do określeń, które w różnych kontekstach nadaje się procesom migracyjnym, można dołożyć jeszcze jedno - zbawienne. Bo jak inaczej nazwać taką migrację, która umożliwia krajowi wysyłającemu dopełnienie procesu modernizacji?

Postulat przypisania takiej właśnie roli masowym odpływom ludnościz krajów, które przechodzą kompleksową, strukturalną zmianę społeczną, w jednym ze swoich najnowszych artykułów („Modernizacyjna rola migracji”, Studia Socjologiczne 3/2012) zaproponował prof. Marek Okólski. Wokół tego, na ile zjawisko to było specyficzne dla krajów europejskich w XIX i XX w., czy wynika ono z nakładania się na siebie cyklu demograficznego i migracyjnego, oraz czy ma sens tylko przy założeniu linearności procesu modernizacji, podczas pierwszego seminarium z okazji 20-lecia OBM dyskutowali dr Paweł Kaczmarczyk (OBM UW), prof. Mirosława Marody (IS UW), prof. Andrzej Rychard (IFiS PAN) oraz dr Anna Sosnowska-Jordanovska (OSA UW). Wśród głosów panelistów, jak i gości znalazły się liczne wyrazy uznania dla nowatorskiego rozumienia roli migracji we współczesnym świecie. Ale nie zabrakło też uwag krytycznych. Zaproponowana koncepcja zakłada bowiem, że emigracja osób, których poziom kapitału ludzkiego i kulturowego uniemożliwia im odnalezienie się na unowocześniających się rynkach pracy, jest wysoce pożądana. Czy przystoi nam jednak rozważać taką ideę rozwoju społecznego, która zakłada, że musimy „pozbyć się” niektórych obywateli z kraju? Poznawczy niedosyt pozostawiały też kwestie źródła i dalszej ewolucji różnic gospodarczych, które sprawiają, że jedne kraje doświadczają nasilonej emigracji, a w rezultacie również rozgęszczenia (ang. crowding out) pewnych (niedopasowanych, peryferyjnych) grup społecznych, podczas gdy inne w tym samym czasie odczuwają wzmożony popyt na pracę członków tych właśnie grup. Na ile więc modernizacyjna rola migracji jest produktem szczęśliwego splotu zdarzeń? W jakich okolicznościach, jeśli już mamy z nią do czynienia, relokacja pewnych grup społecznych faktycznie może przyczynić się do zbudowania konkurencyjnej, nowoczesnej i otwartej gospodarki? Odpowiedzi na te i inne pytania można znaleźć w materiałach z seminarium dostępnych na stronie: www.migracje.uw.edu.pl/news/1993 .

      JN