Po październikowym proteście w kilku strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców przedstawiciele Biura Rzecznika Praw Obywatelskich (BRPO) odwiedzili ośrodki oraz przeanalizowali Regulamin organizacyjno-porządkowy pobytu cudzoziemców w strzeżonym ośrodku i areszcie w celu wydalenia stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 sierpnia 2004 r. w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać strzeżone ośrodki i areszty w celu wydalenia oraz regulaminu organizacyjno-porządkowego pobytu cudzoziemców w strzeżonym ośrodku i areszcie w celu wydalenia. Jak wynika z analizy BRPO, „obowiązujący stan prawny w zakresie przeprowadzania kontroli osobistej cudzoziemców przebywających w ośrodkach strzeżonych lub aresztach w celu wydalenia narusza standardy konstytucyjne”. W związku z tym RPO, Prof. Irena Lipowicz wystąpiła do Trybunału Konstytucyjnego (TK) z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów dotyczących kontroli osobistej dokonywanej w ośrodkach strzeżonych i aresztach w celu wydalenia, argumentując, że zawarte w regulaminie przepisy na ten temat powinny stanowić szczegółową regulację materii zawartej w ustawie o udzoziemcach lub ustawie o Straży Granicznej. Tymczasem, przepis o kontroli osobistej zawarty w regulaminie samoistnie reguluje tę kwestię, bez upoważnienia ustawowego. Ponadto, RPO zwrócił uwagę, że kontrola osobista dokonywana w ośrodkach strzeżonych bądź aresztach może naruszać prawo do prywatności czy nietykalności osobistej, które mogą być ograniczane w uzasadnionych przypadkach na mocy przepisów w randze ustaw, a nie rozporządzenia.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się również dwukrotnie do Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie prowadzonych przez Straż Graniczną ośrodków dla cudzoziemców, apelując m.in. o ograniczenie bądź uważne stosowanie detencji względem osób małoletnich (umieszczanie w przystosowanych do tego ośrodkach) oraz zapewnienie odpowiednich standardów socjalnych i warunków pobytu cudzoziemców (przy zachowaniu proporcji między obowiązkami i prawami cudzoziemców) w ośrodkach strzeżonych. Spełnienie tych postulatów może się wiązać z koniecznością podjęcia przez Ministra Spraw Wewnętrznych stosownej inicjatywy ustawodawczej. Jak zauważa RPO, projekt nowej ustawy o cudzoziemcach nie zawiera wystarczająco satysfakcjonujących, z punktu widzenia ochrony praw cudzoziemców, rozwiązań w zakresie detencji cudzoziemców oraz zasad ich pobytu w ośrodkach strzeżonych. RPO wskazał też na brak alternatywnych - względem detencji - środków zabezpieczających przebieg postępowania administracyjnego.       

MoS

Źródła: Wspólny komunikat RPO i MSW; Wniosek RPO do TK; Pismo RPO do MSW nr 1, Pismo RPO do MSW nr 2.